Parabeny w kosmetykach – szkodliwe czy nie?

W terminologii chemicznej parabeny to zbiorcze określenie dla kwasu 4-hydroksybenzoesowego i wszystkich jego pochodnych. Ale to tak na marginesie: Ważne jest, aby wiedzieć, że w kosmetykach parabeny mają działanie konserwujące. Ich właściwości przeciwdrobnoustrojowe chronią sera, kremy, balsamy i olejki przed bakteriami i grzybami. Przyczyniają się zatem do tego, że kosmetyki dłużej zachowują świeżość. Parabeny mają również wiele zalet dla producentów: Są łatwe w przetwarzaniu, niedrogie i skuteczne.

Bez parabenów i innych konserwantów produkty szybko by się zepsuły na skutek regularnego kontaktu z powietrzem lub skórą. W żadnym razie nie są one zatem bezużyteczne i nie można z nich po prostu zrezygnować. Dopuszczalna ilość parabenów jest regulowana przez rozporządzenie w sprawie kosmetyków. Określa ono, które parabeny mogą być stosowane w poszczególnych produktach. Ponadto zobowiązuje ono do przestrzegania ustalonych prawnie wartości granicznych. Parabeny są również uważane za substancje dobrze zbadane i o niskim potencjale alergizującym.

Certyfikowane kosmetyki naturalne bez parabenów zazwyczaj nie zawierają konwencjonalnych konserwantów. W tym przypadku producenci stosują substancje naturalne, takie jak alkohol lub olejki eteryczne. Jednak ich potencjał hamowania rozwoju bakterii jest niższy, dlatego czyste kosmetyki naturalne mają krótszy okres trwałości. Poza tym częściej obserwuje się tutaj nietolerancje, ponieważ w szczególności olejki eteryczne są uznawane za drażniące.

Opinia na temat parabenów zmieniła się w 2004 roku. W tamtym czasie brytyjscy naukowcy znaleźli pozostałości parabenów w guzach piersi, które najwyraźniej pochodziły z dezodorantów. Ich wniosek: Parabeny mogą sprzyjać powstawaniu raka piersi. Ostrzegało przed tym nawet Niemieckie Stowarzyszenie na Rzecz Walki z Rakiem. Jednak po bliższym przyjrzeniu się wyniki badania okazały się wątpliwe. Dalsze ekspertyzy wykazały następujące nieprawidłowości.

• Po pierwsze: Przebadana grupa była zbyt mała.
• Po drugie: Dokumentacja naukowa była niekompletna. Nikt nie był w stanie udowodnić, czy i ile dezodorantu używały badane osoby.
• Po trzecie: Brakowało próby kontrolnej, nie sprawdzono, czy pozostałości parabenów można wykryć również w zdrowej tkance.

Te trzy czynniki wystarczyły, aby zakwestionować wiarygodność badań. Również Federalny Instytut Oceny Ryzyka doszedł do takiego wniosku i wskazał na ogólnie niski potencjał toksyczny parabenów.

Pod względem chemicznym parabeny są podobne do kobiecego hormonu płciowego estrogenu. Dodatkowo środki konserwujące mogą pokonać barierę skórną i w ten sposób dostać się do organizmu. Badania na zwierzętach potwierdzają teorię hormonalnego działania parabenów. Podawanie butylo- i propyloparabenu obniżyło poziom testosteronu u samców szczurów i tym samym liczbę plemników – szczury zostały praktycznie sfeminizowane. U samic zwierząt powiększyła się macica.

Jednak wyniki eksperymentów na zwierzętach trudno odnieść do ludzi. Każdy organizm funkcjonuje bowiem inaczej i metabolizuje substancje chemiczne na różne sposoby. Dlatego również tutaj istnieje podejrzenie, że parabeny mają wpływ na gospodarkę hormonalną, ale ich działanie nie zostało dotychczas wystarczająco potwierdzone. Także Niemieckie Stowarzyszenie na Rzecz Walki z Rakiem zdążyło wycofać swoją opinię.

Nawiasem mówiąc, parabeny występują również w naturze. Są one obecne w wielu warzywach i owocach, takich jak marchew, cebula, jagody i winogrona. Nawet jeśli substancje te gromadzą się w organizmie, brak jest długoterminowych badań dotyczących ich rzeczywistych skutków. Nie wyjaśniono też ostatecznie, czy parabeny przyjmowane z pożywieniem różnią się od parabenów kosmetycznych. Dlatego też nie daj się zwariować złej reputacji. Kosmetyki niezawierające parabenów mają nie tylko zalety, ale i wady.

Etykieta „bez parabenów” w ostatnim czasie stała się dla wielu atrakcyjnym argumentem sprzedażowym. Jednak aby zapobiegać przedwczesnemu psuciu się kosmetyków, potrzebne są alternatywne konserwanty. Często mają one tę wadę, że nie są jeszcze dogłębnie zbadane i mogą mieć niepożądane skutki uboczne. Większa zawartość alkoholu lub substancji eterycznych jest często bardziej szkodliwa dla skóry niż jakikolwiek paraben. Skutek: Zaczerwienienia, podrażnienia, wysypki, reakcje alergiczne.

Inną alternatywą dla parabenów jest metyloizotiazolinon (MIT), sprawdzony środek konserwujący do farb ściennych i środków czyszczących. Przez długi czas był on również dodawany do wszystkich kosmetyków. Obecnie wiadomo, że może on prowadzić do poważnych alergii kontaktowych. MIT wolno zatem stosować wyłącznie w produktach zmywalnych, takich jak żel pod prysznic lub szampon. Jest on zabroniony w kremach i balsamach, ponieważ są one wchłaniane przez skórę.

Zgodnie z rozporządzeniem UE w sprawie kosmetyków dla poszczególnych parabenów zastosowanie mają różne stężenia:

• Parabeny metylowe i etylowe: do 0,4% (w mieszaninach do 0,8%).
• Parabeny propylowe i butylowe: do 0,19%.

Jak widać, parabeny wykazują właściwości konserwujące nawet w bardzo niskich dawkach, podczas gdy inne substancje, takie jak glikol pentylenowy, działają przeciwdrobnoustrojowo tylko w bardzo wysokich stężeniach. Również Federalny Instytut Oceny Ryzyka zbadał tę kwestię i potwierdził w swoim oświadczeniu: Dopóki maksymalne wartości graniczne nie zostaną przekroczone, parabeny nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia.

Jeśli mimo to masz obawy i wolisz dmuchać na zimne: Dużo zależy również od wielkości obszaru skóry, który wchodzi w kontakt z parabenami. Dlatego krem do twarzy z parabenami budzi mniej wątpliwości niż balsam, który działa na całe ciało. Jeśli chcesz całkowicie uniknąć parabenów, możesz używać certyfikowanych kosmetyków naturalnych. Rzut oka na listę składników pomoże ci niezawodnie zidentyfikować ukryte parabeny.