Produkcja perfum: Jak powstaje Twój ulubiony zapach

Czym byłby proces artystyczny, taki jak produkcja perfum, bez niezbędnej inspiracji? Dokładnie: olfaktoryczną katastrofą. Dlatego też podstawą każdej kreacji zapachowej jest pomysł. Niekiedy jest to zaledwie mglisty zamysł samego perfumiarza. Ale może również powstać w wyniku burzy mózgów kilkuosobowego zespołu kreatywnego. W każdym razie pomysł notuje się w tzw. briefingu. Zapisuje się historię stojącą za kompozycją, określa do kogo jest skierowana, a także to, jakie niuanse i składniki powinna z grubsza zawierać.

Pomysły można czerpać z różnych źródeł. Czasami jest to wspomnienie wyjątkowej chwili: wietrzny dzień nad morzem lub łagodny wiosenny poranek, który łaskocze nos twórcy. Inspiracją emocjonalnej wariacji zapachowej, która odzwierciedla określone uczucia, może być także melodia, wiersz bądź konkretny obraz. Twórcze impulsy są tak różnorodne, jak same kompozycje zapachowe.

Tutaj do pracy przystępuje kreator perfum, który w kręgach zawodowych jest również pieszczotliwie nazywany „nosem”. Z najwyższą skrupulatnością i niezbędną wiedzą dobiera składniki, dostraja niuanse i tworzy harmonie. Produkcja perfum jest zarówno rzemiosłem, jak i formą sztuki. Nowa gwiazda na firmamencie zapachów pojawia się tylko wtedy, gdy te dwie sfery płynnie się przenikają.

Perfumiarze mają bardzo indywidualne podejście. Niektórzy artyści zapachów tworzą swoje kreacje praktycznie z niczego. Inni korzystają z biblioteki zapachów, z której czerpią inspiracje. A jeszcze inne „nosy” sięgają po wypróbowane i przetestowane receptury, które rozszerzają i udoskonalają zgodnie z briefingiem. Podstawą każdego dobrego zapachu jest jednak piramida zapachowa, która dzieli się na nuty głowy, serca i bazy.

Niezależnie od tego, w jaki sposób wytwarza się perfumy: doskonały zmysł węchu jest po prostu niezbędny. Jest to kapitał perfumiarza i jednocześnie jego najważniejsze narzędzie. W końcu ma on do dyspozycji około 200 naturalnych i 2000 syntetycznych zapachów, które należy ustrukturyzować i połączyć. Zastanawiasz się, jak powstają zapachy? Więcej na ten temat później.

Nos wykonał swoją pracę: Piramida zapachowa została uwzględniona, poszczególne składniki ze sobą współgrają, a lotność i intensywność niuansów pozostają w harmonii. Rezultatem jest robocza wersja receptury, która zawiera wstępne dane potrzebne do produkcji perfum. Perfumiarz poddaje ją serii testów mających na celu ocenę olfaktorycznego dzieła sztuki. W końcu teoria powinna sprawdzać się również w praktyce.

Kompozycję rozcieńcza się w etanolu o różnych stężeniach. W efekcie intensywność zapachu wciąż maleje. Twórca może teraz wyczuć najmniejsze wady kompozycji. Jedna z nut jest zbyt dominująca, a inna zbyt ulotna? Ważne: Poszczególne stężenia wącha się zarówno na skórze, jak i na bibułkach (paseczkach testowych). Pozwala to „nosowi” dokładnie ocenić dyfuzję i trwałość zapachu. Notuje on wszelkie odchylenia i koryguje recepturę. Po osiągnięciu perfekcji perfumiarz wytwarza koncentrat nowych perfum.

Koncentrat dojrzewa przez kilka tygodni, aby wszystkie składniki mogły się w pełni rozwinąć. W tym czasie „odpoczywa” w małym szklanym flakonie w temperaturze około 13°C. Dokładny czas określa perfumiarz – na podstawie swojego nosa i doświadczenia. Po zakończeniu procesu dojrzewania perfumy są rozcieńczane. Używa się do tego sprawdzonego etanolu. Pod względem chemicznym jest to alkohol jednowodorotlenowy, który nie zmienia zapachu koncentratu. Wręcz przeciwnie – etanol konserwuje poszczególne zapachy i lepiej wydobywa je w produkcie końcowym. Od odpowiedniego stężenia zależy rezultat końcowy:

• Perfumy/ekstrakt perfum: zawartość substancji zapachowych między 20 a 30%, trwałość do ośmiu godzin
• Eau de Parfum (EdP), woda perfumowana: zawartość substancji zapachowych między 10 a 20%, trwałość do pięciu godzin
• Eau de Toilette (EdT), woda toaletowa: zawartość substancji zapachowych między 3 a 5%, trwałość poniżej pięciu godzin
• Eau de Cologne (EdC), woda kolońska: zawartość substancji zapachowych między 1 a 3%, trwałość ok. 2 godzin

Ostatnim etapem produkcji perfum jest maceracja. Jej celem jest harmonijne połączenie wszystkich składników, aby nadać zapachowi ostatni szlif. Co dzieje się podczas maceracji? Odpowiedź jest prosta: Alkohol uwalnia nawet ostatnie molekuły zapachowe z surowców. Kreacja rozwija swój charakter i duszę. Po końcowej filtracji perfumy są gotowe.

Jeśli chodzi o sam zapach, nie zauważysz żadnej różnicy między naturalnymi i syntetycznymi substancjami zapachowymi. Oba warianty są również identyczne pod względem trwałości i intensywności. Jednak przewaga zapachów syntetycznych jest widoczna jak na dłoni: dzięki nim produkcja perfum jest łatwiejsza i odpowiednio tańsza.

Większość naturalnych olejków zapachowych jest pochodzenia roślinnego. Istnieją różne metody pozyskiwania tych esencji.

• Destylacja z parą wodną: Rozdrobnione korzenie lub liście umieszcza się w kotle z gorącą parą, która ekstrahuje olejki eteryczne. Mieszanina skrapla się w komorze chłodzącej, a olej oddziela się od wody. W ten sposób pozyskuje się naturalne substancje zapachowe do produkcji perfum, takie jak róża, cynamon czy wetyweria.
• Ekstrakcja: W tej metodzie kwiaty, nasiona lub żywice wypłukuje się rozpuszczalnikiem, który jest następnie usuwany pod próżnią. Pozostaje pachnąca, tłusta substancja, którą maceruje się alkoholem. Następnie jest on usuwany w celu uzyskania absolutu. W ten sposób perfumiarz wydobywa naturalny zapach jaśminu, narcyza lub bobu tonka.
• Tłoczenie na zimno: Proces ten został opracowany specjalnie z myślą o skórkach owoców cytrusowych. Olejki eteryczne wyciska się, a następnie oddziela za pomocą wirówki.

Oprócz naturalnych zapachów roślinnych istnieje również wiele substancji zapachowych pochodzenia zwierzęcego. Jednym z najbardziej znanych przykładów jest piżmo – wydzielina z gruczołów zapachowych jelenia piżmowego. Niestety, aby uzyskać 1 kg olejku piżmowego, musiałoby zginąć około 160 jeleni. Dlatego w interesie dobrostanu zwierząt pożądane jest, by substancja ta była produkowana syntetycznie.

Procesy syntezy chemicznej są szybsze i tańsze. Substancje zapachowe produkuje się w laboratorium, co umożliwia zapewnienie stałej jakości. Jednym z przykładów jest droga wanilina. Normalnie producenci potrzebowaliby tony cennych kwiatów wanilii, aby wyprodukować 1 kg tej pożądanej substancji zapachowej. Jednak z pomocą tak zwanej syntezy aromatycznej można uzyskać ją bezpośrednio z żywic, a nawet pozostałości roślin, ponieważ materiał wyjściowy – lignina – występuje obficie w ścianach komórkowych. Produkt końcowy: krystaliczna substancja o niemal identycznej strukturze chemicznej i intensywnym zapachu wanilii.